BURGERSCHAP: HET BESEF TUSSEN LEIDEN EN LIJDEN
10 februari 2012, Column door Dolf Risamena
Als burger ben je leider als je je ervan bewust bent dat jij je eigen leven leidt en er niet onder lijdt. Je bent bewust en neemt verantwoordelijkheid als je iemand verkiest en die persoon gunt dat hij of zij leiding en zeggenschap krijgt over een deel van jouw leven.
De afgelopen jaren hebben burgers van vele naties hun leiders onder dwang uit hun pluchen zetels verjaagd om plaats te maken voor leiders die verbinding hebben met de gevoelens en behoeften van de burgers. Deze burgers werden gewaar dat zij de controle over hun eigen leven volledig of voor een groot deel waren kwijtgeraakt.
Ooit hebben zij hun vertrouwen gegeven aan deze leiders. Hun vertrouwen werd echter geschaad toen deze ‘vertrouwenspersonen’ zich lieten omgeven door ja-knikkende adviseurs, die geen tegenwicht boden aan voorstellen of ideeën die deze leiders aan hen voorlegden. De pluchen zetels waarop zij zaten, voelden steeds aangenamer aan. Op alles wat deze leiders vervolgens zeiden, werd instemmend gereageerd uit angst om hun privileges of erger: hun leven te verliezen. Deze situaties werden goede voedingsbodems voor de ontwikkeling van waanbeelden van macht, grootheid en misplaatste wijsheid. En voor wie zich daarin verliest, laat de geschiedenis zien welke gevolgen en welk lot leiders als Nero, Hitler, Stalin, Khadaffi en wie weet Berlusconi en Assad beschoren zijn.
En zolang wij burgers niet bewust zijn van dergelijke ontwikkelingen, creëren wij dit soort leiders. Ik meen dat in vele landen, waaronder Nederland, dit besef aanwezig is. Zodra leiders inspelen op angsten en gevoelens van onveiligheid en vervolgens in het kader van veiligheid verreikende bevoegdheden toekennen aan zichzelf of kleine beheersbare groepen mensen, dan weet je of voel je aan dat er iets niet klopt.
Even groot is het besef in Nederland dat macht simpelweg verworven kan worden door enkele groepen te onderdrukken of te kleineren door er angstbeelden aan te koppelen. Angstbeelden werken net zo verlammend als een bundel licht op een haas in de nacht. Het is simpel maar tegelijkertijd ook sluw om burgers af te leiden van de ware redenen om invloed en macht te verwerven. Veelal gaat het om de ontwikkeling van dictatoriale almacht. De Tweede Wereldoorlog heeft diepe sporen van schaamte achtergelaten, die ons steeds door Anne Frank worden voorgehouden. De bevolking had toen toegelaten dat een groep werd gedeporteerd naar oorden waar de dood ze zou omarmen. Het is gunstig dat wij in Nederland elk jaar in mei worden gewezen op de gevolgen van onderdrukking en de betekenis van vrijheid.
Waar leiderschap betoont zich als dienend leiderschap. En tegenwoordig wordt rekening gehouden met de groeiende diversiteit in Nederland. In wijsheid wordt beleid ontwikkeld op basis van de grootst mogelijke gemeenschappelijke deler die burgers met elkaar hebben. En dat is vrijheid. Vrijheid om hier burger te zijn en burgerschap te vieren door niet alleen te voldoen aan de plichten maar ook bewust ten volle gebruik te maken van de rechten.
In 2012 zal dit besef naar mijn idee groter dan ooit tevoren zijn. Een steeds groter wordend deel van de bevolking in Nederland beseft dat het kapitaal niet in de centen zit maar in de mensen. Gewetensvolle burgers voeden zich met kennis. En weten dat Guantanamo Bay geen vakantieoord is. Ik was verbaasd dat deze mensen in Nederland überhaupt bestaan en dat journalisten ze hebben gevonden en hen gekscherend verrassen met een 8-daagse vakantie. De koude rillingen lopen over mijn rug ‘aber ich habe es nicht gewusst’…
Het is niet voor niets een gegeven dat elke natie de leider krijgt die zij verdient.
